การโฆษณาชวนเชื่อในกิโมโนญี่ปุ่น เสื้อผ้าที่สวยงามเหล่านี้เป็นการเฉลิมฉลองอำนาจทางทหาร"

                                                                                                                     by Sam Perkins 

                                                                                                                  แปล สกุลรัตน์

เมื่อเรานึกถึงชุดกิโมโนของญี่ปุ่นเราจะมีภาพชุดกิโมโนเป็นภาพเป็นแบบฟอร์มลวดลายที่เคยเห็นจนชินตาอาจจะเป็นฉากของดอกเบญจมาศ หางนกยาวๆสวยๆที่กำลังบินอยู่เหนือต้นดอกซากุระที่กำลังผลิบาน หรือทัศนียภาพของภูเขาที่งดงามราวกับภาพวาด แต่ตอนนี้ลองจินตนาการถึงภาพเด็กๆในสงครามกันดูนะคะ ที่ถูกนำมามาทำเป็นเรื่องราวสงครามของญี่ปุ่น การสู้รบในสงคราม ทั้งหมดนี้ถูกนำมาไว้ในชุดกิโมโนเลยค่ะ

ภาพชุดกิโมโนที่เห็นเป็นภาพที่ค่อนข้างสะเทือนอารมณ์แต่ทว่าสวยงามและโลกที่มหัศจรรย์ใจของการสร้างชุดกิโมโนในลักษณะที่เป็นโฆษณาชวนเชื่อของญี่ปุ่นค่ะเป็นศิลปะแบบญี่ปุ่นที่ผสมผสานไปกับศิลปแบบป็อบๆของญี่ปุ่นได้รับความนิยมและเจริญรุ่งเรืองในช่วง 1900-ถึงปี 1945 และชุดกิโมโนเหล่านี้ได้รับการค้นพบเมื่อในทศวรรษที่ผ่านมานี้ค่ะ 

A detail of a boy’s kimono from 1933, showing a boy bugler with dog, surrendering Chinese soldiers and the Rising Sun flag. NORMAN BROSTERMAN

แหล่งที่มา: http://www.atlasobscura.com/articles/the-propaganda-kimonos-japan-kept-hidden-from-outsiders

น่าสนใจว่าชุด “กิโมโนโฆษณาชวนเชื่อ” ของญี่ปุ่นนี้ปรากฏขึ้นครั้งแรกในช่วงท้ายของศตวรรษที่ 19 เพื่อตอบสนองความหิวกระหายความทันสมัยของสังคมญี่ปุ่นยุคนั้นค่ะ ชุดเหล่านี้จะถูกสงวนให้ใช้สำหรับภายในบ้านหรืองานปาร์ตี้ส่วนตัว

รูปแบบที่น่าสนใจของการออกแบบจากต้นปี 1920ถึงปลายปี 1930 เป็นภาพที่สดใสของการรับอารยธรรมตะวันตก อาณาคตของผู้บริโภคอารยธรรมแบบตะวันตกชาวญี่ปุ่น, ภูมิทัศน์ของเมืองด้วยรถไฟใต้ดินและตึกระฟ้าเรือเดินสมุทร, ซึ่งระเนระนาดไปด้วยเงารถและเครื่องบิน เรียกว่ามองไปทางไหนเจอวัฒนธรรมของตะวันตกเต็มไปหมดเลยค่ะนี่คือยุคแห่งการมองญี่ปุ่นว่าจะมีชีวิตอยู่อย่างไร

โดยในปี 1920 กลุ่มอนุรักษ์นิยมและกองกำลังพิเศษชาตินิยมทางทหารและรัฐบาลชนชั้นนำเริ่มที่จะผลักดันการอ้างสิทธิ์และค่านิยมแบบเดิม โดยอำนาจทหารเหล่านี้มีความคิดจะผลิตอาวุธยุธโทปกรณ์ต่างด้วยตนเองเพื่อที่จะสร้างภาพของญี่ปุ่นให้เจริญแบบตะวันตกด้วยคนญี่ปุ่นเองนะคะเข้าใจอย่างนี้  “เรียกว่านี่คือช่วงเวลาในญี่ปุ่นที่ทหารมีความคิดที่ตรงกับความทันสมัยแบบตะวันตก” นั่นเองค่ะ

A depiction in silk of General Matsui Iwane entering Nanking on December 13, 1937. NORMAN BROSTERMAN
แหล่งที่มา: http://www.atlasobscura.com/articles/the-propaganda-kimonos-japan-kept-hidden-from-outsiders

A kimono from the early 1930s depicting a city of the future. NORMAN BROSTERMAN
แหล่งที่มา:http://www.atlasobscura.com/articles/the-propaganda-kimonos-japan-kept-hidden-from-outsiders

     

โดยบริบทการเมืองโลกช่วงนั้นนะคะช่วงนั้นทหารญี่ปุ่นเริ่มมองเห็นแล้วว่าตะวันกำลังลายล้อมญี่ปุ่นอยู่ค่ะทหารญี่ปุ่นอยู่เฉยไม่ได้ เพราะอังกฤษยึดฮ่องกงไปแล้ว ดัตช์ได้อินโดนีเซีย รัสเซียได้ก้าวเข้ามาอยู่ในแมนจูเรียเกือบจะหน้าบ้านญี่ปุ่นแล้ว อเมริกาก็คุมฟิลิปปินส์อยู่และได้ผนวกเอาฮาวายไป ส่วนเยอรมันได้เคลื่อนเข้ามาที่นิวกินีและซามัวญี่ปุ่นคิดว่าอยู่เฉยไม่ได้แล้ว

ญี่ปุ่นจึงเอาบ้างในปี 1931 ญี่ปุ่นโต้กลับด้วยการเริ่มบุกรุกเข้าไปในแมนจูเรียและจัดการตั้งรัฐบาลหุ่นเชิดทันทีที่นั่น นักประวัติศาสตร์เห็นว่านี่เป็นจุดเริ่มต้นของการเข้าสู่ลัทธินิยมทหารของญี่ปุ่นและความก้าวร้าวและถูกโดดเดี่ยวจากตะวันตกเพิ่มขึ้น ในตอนท้ายของทศวรรษมีเพียงมิตรทางตะวันตกที่ในอนาคต คือฝ่ายอักษะด้วยกันเยอรมนีและอิตาลีนั่นเองค่ะ

A kimono depicting a boy soldier on horseback with a sword, c. 1937. NORMAN BROSTERMAN
แหล่งที่มา:http://www.atlasobscura.com/articles/the-propaganda-kimonos-japan-kept-hidden-from-outsiders

ส่วน“กิโมโนโฆษณาชวนเชื่อ” เป็นชุดที่รวมรูปแบบชาตินิยมกับยึดถือวัฒนธรรมสมัยนิยม หมายถึง กองทัพทหาร ความทันสมัยของอาวุธยุธโทปกรณ์ทางทหาร เครื่องยนต์สิ่งอำนายความสะดวกแบบตะวันตก  เช่น ปืน เครื่องบิน รถถัง รถยนต์ เครื่องแบบทหาร ฯลฯ ประมาณนี้ค่ะ ภาพชุดมีสุนัขด้วยให้สัญลักษณ์เป็นความจงรักภักดีและความกล้าหาญ รูปแบบชุดกิโมโนนี้จึงเต็มไปด้วยเรื่องราวทางสงครามทางทหารของญี่ปุ่น ชัยชนะ ความเจริญรุ่งเรืองต่างๆ ที่นักออกแบบได้พยายามสรรหาภาพมาเพื่อจะบอกว่าญี่ปุ่นเจริญและเป็นมหาอำนาจเทียบเท่าตะวันตกค่ะ