เส้นทางการค้าอยุธยากับญี่ปุ่น

สำเภาญี่ปุ่น เรือตราแดง หรือ ชูอินเซน  แหล่งที่มา : https://th.wikipedia.org

        เมืองท่าการค้าขาย

       อยุธยาถือเป็นเมืองท่าค้าขายอยู่แล้วตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่ตั้ง ส่วนเมืองท่าค้าขายที่สำคัญของญี่ปุ่นคือ เมืองนางาซากิ เพราะเรือสำเภาค้าขายของอยุธยาต้องเข้าเทียบท่าที่เมืองนางาซากิ

“ในฤดูคิมหันต์แห่ง(ฤดูร้อน) พ.ศ. 2155 สำเภาไทยเข้าเทียบท่าเมืองนางาซากิ และในวันที่ 26 สิงหาคม นายสำเภาจึงเข้าเฝ้าโชงุน อิเยยัสสุ นอกราชสมบัติที่วังซัมบุ เพื่อถวายเครื่องราชบรรณาการมีผ้ายกลายทอง ผ้าสักราดสีแดงเข้ม หนังปลาฉลาม เป็นต้น และอีกราวหนึ่งปีต่อมาก็ได้มีสำเภาไทยไปยังท่าเมืองนางาซากิอีก 2 ลำ”

สำเภาอยุธยา แหล่งที่มา :http://oknation.nationtv.tv/blog/voranai/2007/07/05/entry-1

 เส้นทางการเดินเรือค้าขายและฤดูการค้า

         การค้าอยุธยากับญี่ปุ่น ไม่สามารถเดินทางค้าขายโดยทางบกได้สะดวกเพราะต้องใช้ระยะเวลาที่ยาวนานและลำบาก เพราะต้องผ่านเกาหลี และจีนกว่าจะถึงอยุธยาต้องใช้เวลาที่ยาวนานและไม่เคยมีปรากฏหลักฐานการเดินทางค้าขายทางบกระหว่างอยุธยากับญี่ปุ่นมาก่อน ดังนั้นต้องอาศัยเส้นทางการค้าทางทะเลผ่านทะเลจีนใต้ อาศัยการเดินเรือติดต่อกัน ดังพระราชสาส์นศุภอักษรฮอนดา มัสสึสุมิ ถึงราชเสวกแห่งสยาม ได้กล่าวถึงการเดินทางติดต่อกันดังต่อไปนี้

“ด้วยเหตุที่หนทางไปมาของเรา แม้ทางน้ำก็เป็นทางที่ไกล ทางบกก็มิใช่ทางสะดวก มีแต่ภูเขาอยู่กลาดเกลื่อน ล้วนแต่เป็นเครื่องถ่วงเวลาและยึดหนทางของเราให้ชักช้าไปทุกอย่างจึงไม่มีโอกาสสื่อสารถึงกันได้”

อักษรสาส์นโชงุน ถวายพระเจ้ากรุงสยามได้กล่าวถึงถิ่นฐานบ้านเมืองของอยุธยากับญี่ปุ่นไว้ว่า

“ด้วยว่าถิ่นฐานบ้านเมืองของข้าพเจ้ากับของพระองค์มีมหาสมุทรอันกว้างใหญ่คั่นขวางอยู่จึงมิได้มีการคมนาคมติดต่อกันมาแต่กาลก่อนแต่เพราะเหตุที่มีเรือพ่อค้าไปมาอยู่บ้างข้าพเจ้าจึงได้ทราบขนบธรรมเนียมของพระองค์พอเป็นเลาความ”

ดังนั้นการค้าระหว่างอยุธยาจึงเป็นไปได้เพียงทางเดียวคือการค้าทางทะเล ที่เรือต้องเดินทางมาตามทะเลจีนใต้ และการค้าทางทะเลต้องเดินเรือจากญี่ปุ่นมาอยุธยาและจากอยุธยาไปญี่ปุ่น ซึ่งต้องอาศัยทิศทางลมมรสุมในการออกเดินทางโดยเรือ อักษรสาส์นโชงุนถึงพระเจ้ากรุงสยาม กล่าวว่า

 “ในฤดูคิมหันต์ข้าพเจ้าได้รับพระราชสาส์นของพระองค์ ซึ่งประทานไปทางเรือสำเภาพ่อค้า”

ฤดูคิมหันต์หมายถึง ฤดูร้อน การที่โชงุนได้รับพระราชสาส์นของสมเด็จพระเอกาทศรถจากเรือพ่อค้าที่เดินทางไปญี่ปุ่นถึงฤดูร้อนนั่นหมายความว่า การเดินทางโดยเรือพ่อค้าต้องอาศัยลมมรสุมตะวันออกเฉียงใต้ที่พัดขึ้นสู่เหนือ โดยช่วงนี้พ่อค้า จีน ญี่ปุ่น เกาหลี จึงต้องรอลมมรสุมนี้เพื่อพาเรือให้ขึ้นเหนือต่อไป และถ้าหากจะนำเรือกลับลงมาค้าขายทางใต้ต้องรอลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ที่จะพัดเรือพ่อค้าลงสู่ทิศใต้เพื่อเดินทางมาค้าขายยังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกครั้งหนึ่ง